Berita Ragam

20 Contoh Tembang Dolanan Bahasa Jawa beserta Liriknya. Penuh Pesan Moral!

3 menit

Dalam kebudayaan Jawa, ada banyak sekali tembang dolanan yang sarat akan makna. Berikut ini beberapa contoh tembang dolanan yang paling sering didengar!

Dalam kebudayaan Jawa, terdapat karya sastra yang dikenal dengan istilah tembang macapat.

Tembang macapat adalah puisi tradisional Jawa yang terdiri dari sebelas jenis, mulai dari tembang maskumambang hingga tembang pocung.

Selain 11 jenis tembang macapat, ada juga jenis karya sastra Jawa yang tak kalah populer, yakni tembang dolanan.

Berikut ini penjelasan dan contoh tembang dolanan!

Apa Itu Lagu Tembang Dolanan?

Tembang dolanan Jawa adalah ragam nyanyian berbahasa Jawa yang dinyanyikan sambil bermain atau didendangkan untuk menghibur anak.

Dalam kebudayaan bahasa Jawa, tembang dolanan termasuk dalam kategori puisi anak.

Tembang dolanan tidak sebatas nyanyian, tetapi mengandung makna yang secara tidak langsung mendidik anak.

Ada dua jenis tembang dolanan, yakni tembang dolanan gagrag lawas dan tembang dolanan gagrag anyar.

Contoh Tembang Dolanan dan Maknanya

1. Lir-ilir

Lir-ilir tandure wis sumilir

Tak ijo royo-royo tak sengguh temanten anyar

Bocah angon bocah angon penekna blimbing kui

Lunyu-lunyu penekno kanggo mbasuh dodotiro

Dodotiro dodotiro kumitir bedhah ing pinggir

Dondomono jrumatana kanggo sebo mengko sore

Mumpung padhang rembulane

Mumpung jembar kalangane

Ya soraka sorak hore

2. Jaranan

Jaranan jaranan jarane jaran teji

Sing nunggang mas ngabehi

Sing ngiring para mantri

Jrek jrek nong, jrek jrek gung

Srek esrek turut lurung

Buk krincing gedebuk krincing

Prok prok gedebuk jedher

Buk krincing gedebuk krincing

Prok prok gedebuk jedher

3. Gambang Suling

Gambang suling kumandhang swarane

Thulat tulit kapenak unine

U… uu… nine mung nrenyuh ake

Barreng lan kentrung ketipung suling

Sigrak gambange

4. Jamuran

Jamuran ya ge-ge thok

Jamur apa ya ge-ge thok

Jamur gajih mbejijeh sa ara-ara

Semprat semprit jamur apa

5. Gugur Gunung

Yo ayo kanca ngayahi karyane praja

Kene… kene… kene… kene gugur gunung tandang gawe

Sayuk sayuk rukun bebarengan ro kancane

Lila lan legawa kanggo mulyaning negara

Siji… loro… telu… papat… maju papat papat

Diulang-ulangake mesthi enggal enggal rampunge

Holopis kuntul baris… holopis kuntul baris…

Holopis kuntul baris… holopis kuntul baris…

6. Cublak-Cublak Suweng

Cublak cublak suweng, suwenge teng gelenter

Mambu ketundhung gudel

Pak empo lera lere, sapa guyu delekake

Sir… sir pong dhele gosong…

Sir… sir pong dhele gosong…

7. Menthok-Menthok

Menthok-menthok tak kandhani

Mung rupamu angisin-isini

Mbokya aja ngetok

Ana kandhang wae

Enak-enak ngorok

Ora nyambut gawe

Menthok-menthok mung lakumu

Mengal-megol gawe guyu

8. Gundul-Gundul Pacul

Gundul-gundul pacul-cul gelelengan

Nyunggi-nyunggi wakul-kul gembelengan

Wakul glimpang segane dadi saratan

Wakul glimpang segane dadi saratan

9. Padhang Bulan

Yo prokonco dolanan neng njobo

Padhang bulan padhange kaya rina

Padhang bulane, seng awe-awe

Ngelengake aja padha turu sore



10. Gajah-Gajah

Gajah-gajah

Kowe tak kandhani

Mripat kaya laron

Siyung loro, kuping gedhe

Kathik nganggo tlale

Buntut cilik

Tansah kopat-kapit

Sikil kaya bumbung

Mung lakumu megal-megol

11. Sluku-Sluku Batok

Sluku-sluku bathok

Bathoke ela-elo

Sluku bathok

Bathoke ela-elo

Si rama menyang Solo

Oleh-lehe payung motha

Mak jenthit lolo lobah

Wong mati ora obah

Nek obah medeni bocah

Nek urip goleka dhuwit

12. Dhondhong Opo Salak

Dhondhong apa salak

Dhuku cilik-cilik

Andhong apa mbecak

Mlaku dimik-dimik

13. Tikus Buntung

Tikus buntung

Nduwe anak… buntung

Cicit cuwit cicit cuwit

Si tikus sobo neng lumbung

14. Gotri

Gotri legendri nogo sari… ri

Riwul owal awul jadah mentul… tul

Tolen olen olen jadah manten… ten

Titenana besuk gede dadi opo… po

Podho mbakul enak mbakul sedeng… deng

Dengklok engklak engklok koyo kodok

15. Bang-Bang Tut

Bang bang tut cendelo ewo-ewo

Sopo prei ngentut ditembak rojo tuo

Nyang kali ngiseni kendhi

Jeruk purut wadhah entut

16. Prau Layar

Yo konco ning nggisik gembiro
Alerap lerap banyune segoro
Angliyak numpak prau layar
Ing dino minggu keh pariwisoto

Alon praune wis nengah
Byak byuk byak banyu binelah
Ora jemu jemu karo mesem ngguyu
Ngilang ngake roso lungrah lesu

Adik njawil mas jebul wis sore
Wiring kalopo katon ngawe-awe
Prayogane becik bali wae
Dene sesuk esuk tumandang nyambut gawe

Yo konco ning nggisik gembiro
Alerap lerap banyune segoro
Angliyak numpak prau layar
Ing dino minggu keh pariwisoto

Alon praune wis nengah
Byak byuk byak banyu binelah
Ora jemu jemu karo mesem ngguyu
Ngilang ngake roso lungrah lesu

Adik njawil mas jebul wis sore
Wiring kalopo katon ngawe-awe
Prayogane becik bali wae
Dene sesuk esuk tumandang nyambut gawe

17. Kidang Talun

Kidang talun

Mangan kacang talun

mil kecemil, mil kecemil

Si kidang mangan lembayung

 

Tikus pithi

Duwe anak siji

Cicit cuit, cicit cuit

Maju perang wani mati

 

Gajah belang

Suko tanah mlembang

Nuk legenuk, nuk legenuk

Gedhene meh padha gunung

18. Dayohe Teko

E… dayohe teko

E… gelarno kloso

E… klosone bedhah

E… tambalen jadah

E… jadahe mambu

E… pakakno asu

E…. asune mati

E…. kelekno kali

E…. kaline asat

E…. centhelno pager

E….. pagere ambruk

E…. delehno ngebuk

19. Siji Loro Telu

Siji loro telu

Astane sedheku

Mirengake bu guru

Menawa didangu

Papat nuli lima

Lenggahe sing tata

Ojo podho sembrono

Mundhak ora bisa

20. Kodok Ngorek

Kodok ngorek kodok ngorek

Ngorek pinggir kali

Teyot teblung teyot teblung

Teyot teyot teblung

Bocah bodo bocah bodo

Njaluk dijamoni

Jamu opo jamu opo

Jamu temulawak

***

Demikian contoh tembang dolanan dalam kebudayaan Jawa.

Simak informasi menarik lainnya di Berita 99.co Indonesia.

Ikuti Berita 99.co di Google News untuk mendapatkan informasi terbaru.

Jika sedang mencari hunian, dapatkan rekomendasi terbaiknya di www.99.co/id.

Menemukan hunian yang sesuai kriteria kini jadi #SegampangItu!



Alya Zulfikar

Berkarier di dunia kepenulisan sejak 2018 sebagai penulis lepas. Kini menjadi penulis di 99 Group dengan fokus seputar gaya hidup, properti, hingga teknologi. Gemar menulis puisi, memanah, dan mendaki gunung.
Follow Me:

Related Posts